Biden belt met 'Bibi': 7 redenen waarom de VS Israël blijft steunen, ook als Netanyahu zijn eigen zin doet (2025)

Op 18 september was de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken voor zijn doen opmerkelijk kritisch voor Israël. De dag voordien waren in Libanon gelijktijdig duizenden biepers ontploft in de handen van leden van de pro-Iraanse radicale beweging Hezbollah.

"De VS waren hier geenszins bij betrokken en we waren ook niet op de hoogte", zei hij, waarmee hij zich duidelijk distantieerde van de operatie. Hij voegde er een opmerking aan toe die hij al weken had gemaakt, dat "alle partijen elke stap moeten vermijden die het conflict verder kan doen escaleren". Dat laatste was, in dit geval en op dat moment, een tik op de vingers van Israël.

Een week later werd in Beiroet Hezbollah-leider Hassan Nasrallah gedood in een doelgericht Israëlisch bombardement. Ook nu verklaarden de Verenigde Staten dat ze niet op voorhand verwittigd waren door Jeruzalem. Niettemin zei Antony Blinken dat "de wereld veiliger was door de dood van Nasrallah". President Biden noemde het a measure of justice,een manier om recht te doen geschieden.

Het lijkt op hinken op 2 gedachten: indamming en vergelding tegelijk. Alleen wint de militaire vergeldings- en verdedigingslogica het op dit moment van de indammingsdoelen. En het is Israël dat de dans leidt, niet de VS. Washington lijkt de greep op Jeruzalem te zijn kwijtgespeeld. Daar zijn 7 redenen voor.

De jongste weken breidde Israël de militaire operaties uit van Gaza naar Libanon, waar het komaf wil maken met de dreiging van Hezbollah. Al een jaar lang, sinds de aanval van Hamas op 7 oktober 2023, vuurt die extremistische sjiitische beweging geregeld raketten af op het noorden van Israël. 70.000 Israëliërs werden daardoor verplicht om hun huizen te verlaten. Hen veilig laten terugkeren naar hun dorpen is de doelstelling van de aanvallen tegen Hezbollah.

De risico's van zo'n offensief, met luchtbombardementen tot in Beiroet en later ook grondoperaties, waren van meet af aan aanzienlijk. Hezbollah wordt militair gesteund door Iran en is de machtigste proxyvan Iran in het hele Midden-Oosten. Een aanval op Hezbollah's kopstukken staat bijna gelijk met een aanval op Iran. Juist daarom vreesden de Amerikanen voor een uitslaande brand en maanden ze Israël aan tot behoedzaamheid.

Alleen hebben de Amerikanen ook zelf nog een gepeperde rekening openstaan bij Hezbollah. In oktober 1983 lieten Hezbollah-terroristen 2 bomvrachtwagens ontploffen bij de barakken van een multinationale vredesmacht. Daarbij kwamen maar liefst 241 Amerikaanse militairen om het leven, naast 58 Franse soldaten en 6 burgers.

Joe Biden kan moeilijk Israël afvallen wanneer het leiders en commandanten liquideert die toen al bij die aanslag tegen Amerikanen betrokken waren. Net zo min als hij de jacht op Hamas-kaders kan veroordelen in Gaza, nadat er op 7 oktober in het zuiden van Israël 33 Amerikanen waren gedood.

Hezbollah is voor de VS een Foreign Terrorist Organisation.Ook voor de Europese Unie is dat zo, tenminste voor wat betreft de militaire tak van de beweging. Want net als Hamas in Gaza is Hezbollah ook een sociale beweging die voor de sjiitische Libanezen velerlei aspecten van het maatschappelijk leven organiseert - een staat in de staat.

De Amerikanen hebben na de aanslagen van 11 september 2001 hun eigen langdurige war on terror gevoerd. Ook al werd die gelanceerd door president George W. Bush, die campagne liep door onder Obama - met de aanval op het schuiloord van Osama bin Laden en met honderden gerichte drone-aanvallen op Al Qaeda-terroristen in verre buitenlanden als Jemen, Somalië of Afghanistan.

De aanval van Hamas op 7 oktober was voor Israël wat 9/11 was voor de VS. Die parallel speelt op de achtergrond een rol in het Amerikaans-Israëlische overleg: als de VS behoorlijk rücksichtslosen wars van internationale rechtsregels hun terroristische vijanden mocht doden, waarom Israël dan niet?

Dat Israël massaal veel militaire hulp krijgt van de VS, is bekend. Het voorbije jaar, sinds 7 oktober 2023, liep die hulp op tot bijna 18 miljard dollar - zo blijkt uit een recente studie. Israël staat in de VS officieel geboekstaafd als een major non-NATO-ally.

De levering van wapens gaat gepaard met trainings- en opleidingsprogramma's. De VS en Israël houden geregeld ook gezamenlijke militaire oefeningen. En sinds 2021 valt Israël onder het Amerikaanse Centcom of Central Command - de regionale militaire commandostructuur voor het brede Midden-Oosten.

Die nauwe samenwerking smeedt banden en bindingen tussen de militaire establishments en veiligheidsdiensten van beide landen. Dat alles creëert en bestendigt een mindset, die niet vanzelfsprekend zou moeten zijn maar wel diepgeworteld is en moeilijk om te buigen valt. Huidig minister van Defensie Lloyd Austin bekleedde in zijn vroegere loopbaan belangrijke commandoposities in Irak en Afghanistan, en was van 2013 tot 2016 hoofd van Centcom.

Er zijn niet alleen de militaire netwerken, er zijn ook heel wat familiale en persoonlijke relaties tussen de VS en Israël. Er leven naar schatting 300.000 Amerikanen in Israël en in Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Omgekeerd zijn er sinds 1948 (de stichting van de staat Israël) honderdduizenden vanuit Israël gemigreerd naar de VS. Velen - aan weerszijden van de oceaan - hebben dan ook de dubbele Israëlisch-Amerikaanse nationaliteit.

Voeg daarbij de economische relaties: volgens de Amerikaanse ambassade in Jeruzalem hebben 2500 Amerikaanse bedrijven een vestiging in Israël.

De omvang van de Joodse bevolkingsgroep in de VS valt niet nauwkeurig te meten, omdat veel Amerikanen ergens in hun stamboom Joodse connecties kunnen hebben zonder zich daarom als Joods te identificeren. Meestal wordt hun aantal ergens tussen 5,8 en 8 miljoen geschat.

Traditioneel stemmen Joodse Amerikanen overwegend voor Democratische kandidaten. Die steun brokkelt een beetje af, maar bij de laatste presidentsverkiezingen stemden nog altijd 7 op 10 Joodse kiezers voor Barack Obama, Hillary Clinton of Joe Biden.

Ook dat verklaart waarom een Democratisch president (of presidentskandidaat) zich moeilijk erg hard kan opstellen tegenover Israël. De Republikeinen en Donald Trump dreigen immers Joodse stemmen in te pikken. President Trump verplaatste de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem en liet een Iraanse topgeneraal liquideren.

Het is verkeerd om te spreken over een "Joodse lobby" die Washington onder druk zou zetten om Israël koste wat het kost te blijven steunen. Niet alle Joodse Amerikanen zijn enthousiast over het Israëlische beleid, en omgekeerd zijn er juist heel wat niet-Joden die zich fanatiek achter Israël scharen. Zo hechten heel wat evangelische christenen bijzonder veel belang aan Amerikaanse steun voor het bijbelse land. De drukkingsgroep die voor Israël lobbiet is een pro-Israëllobby, geen Joodse lobby.

Natuurlijk hebben veel van de organisaties binnen die lobby veel Joods personeel en nauwe banden met Israël. De bekendste is AIPAC, het American Israel Public Affairs Committee. Die organisatie toont niet zozeer haar macht door stemmen te mobiliseren, maar door geld te kanaliseren naar de campagnes van Israël-vriendelijke politici. Door het spel van de voorverkiezingen kan zij kandidaten voor een politiek mandaat maken en kraken. Zo slaagt zij erin om ook de Democratische partij voldoende strak op een pro-Israël-koers te houden.

Net als in Europa zie je trouwens hoe kritiek op Israël door deze drukkingsgroepen wordt weggezet als antisemitisme. Wie Israël het recht zou ontzeggen om zichzelf afdoende te verdedigen, zou het Joodse volk het recht ontzeggen op veiligheid en overleven. Zelfs wie de uitbreiding van de Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever wil aanklagen, krijgt geregeld dat soort verwijten te incasseren. Inhoudelijk is dit - op zijn zachtst gezegd - een onzindelijke argumentatie. Maar het belemmert eveneens een vrij en kritisch debat in de VS over het Israëlische optreden.

Ten slotte is er het politieke, strategische of geopolitieke argument waarmee de VS hun pro-Israëlische lijn rechtvaardigen. Israël is een democratisch land, een voorpost van de westerse democratische waarden in een omgeving van autoritair geleide Arabische landen. Dat alleen al is voldoende reden voor de VS om het land als een gepriviligieerde bondgenoot alle steun te blijven verlenen.

Bij het democratische gehalte van Israël kunnen steeds meer vraagtekens worden geplaatst, zeker als je de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever mee in rekening brengt. Het is een publiek geheim dat president Biden en vicepresident Kamala Harris geen fans zijn van de huidige regering in Israël, een coalitie van Netanyahu's behoorlijk rechtse Likoedpartij met kleinere extremistische partijtjes. Voor de aanval van 7 oktober uitte Biden zelfs openlijk twijfels over het democratisch gehalte van een aantal hervormingen in het Israëlische rechtssysteem.

Met elk verwoestend bombardement op Gaza of Libanon boet het argument van de beschaafde, westerse en democratische voorpost in aan overtuigingskracht. Kamala Harris zegt het al weken: Israel has the right to defend itself, but how it does so matters. Toch komt de regering-Netanyahu voorlopig nog overal mee weg. Dat er in Amerika verkiezingen aankomen, helpt Netanyahu bovendien: Biden en Harris kunnen geen andere kant uit dan de kant van Israël.

En toch. Toch zijn er ook redenen te bedenken waarom Joe Biden en Kamala Harris Israël, vanuit hun eigen belang, maar beter kunnen intomen. Als het tot een regelrechte oorlog komt met Iran zal de olieprijs op de wereldmarkt ongetwijfeld stijgen. Of dat meteen ook de prijs aan de Amerikaanse benzinepomp zal opdrijven, is nog niet zeker. Maar als de vijandelijkheden lang zouden duren en escaleren, kan dat de onrust en inflatie tot in de VS aanjagen. Bovendien dreigt Amerika dan te worden meegezogen in het conflict, wat voor een president altijd een risico is. Als Biden het slecht aanpakt, zal dat nadelig afstralen op Harris.

Daarnaast kan een te zachte aanpak van Israël Harris ook stemmen kosten in de strijdstaat Michigan. Daar heb je nabij Detroit de voorstad Dearborn, waar tienduizenden Amerikanen wonen met Arabische (en dikwijls ook Libanese) roots. Wat Israël doet in Gaza en Libanon is voor velen van hen onverteerbaar. In andere omstandigheden zouden ze wellicht hun stem hebben gegeven aan de Democraat Harris. Op dit moment dreigen ze haar de rug toe te keren en thuis te blijven of een proteststem uit te brengen voor een kansloze derde kandidaat. In een swingstate als Michigan waar de strijd nek-aan-nek wordt uitgevochten, kan dat genoeg zijn om Trump te doen winnen.